Êzidî xwe weke civakeke olî ya xwedî dîrokeke dirêj li herêma Şengalê ya ku niha li bakurê Iraqê ye, didin nasîn. Laliş bajarê wan ê pîroz e, ku li Kurdistana Iraqê ye. Ji ber qirkirina ku di sala 2014’an de dest pê kir û çewsandinên berê, niha zêdetirî 200,000 kes li kampên penaberan li hundirê Iraqê dijîn. Hejmarek bi heman rengî karî li welatên din bigerin.

Êzidî bi yek Xweda û heft melekên wî bawer dikin. Hêmanên ji xwezayê jî di baweriyên wan de navendî ne. Roj sembola herî girîng e û wekî "ronahiya Xwedê" tê binavkirin. Di dînê wan de hin hêman bi Xirîstiyantî û Îslamê re hevseng in.

DAIŞ grûpeke terorîst e ku li gorî doktrîneke bingehîn, selefî-cîhadîst a Îslama Sunnî ye. Kom ji aliyê Neteweyên Yekbûyî ve weke rêxistineke terorîst hatiye ragihandin. Kom di sala 2019-an de li ser xaka wan a "dewletê" ya nenaskirî ji bo mînak di Sûriye û Iraqê de têk çû. Hîn jî perçeyên DAIŞê çalakiyên terorîstî dikin.

Komîta lêkolînê ya Netewên Yekgirtî gihişte wê encamê ku rêxistina terorîst a DAIŞê bi awayekî sîstematîk hewl da ku Êzidiyan weke girûpeke olî ji holê rake. Ji ber vê yekê hovîtiyên girseyî yên ku li dijî Êzidiyan pêk anîn, li gorî pênaseya Peymana Qirkirinê ya Neteweyên Yekbûyî wekî qirkirinê tê binavkirin. Di destpêka komkujiya Şengalê ya di Tebaxa 2014’an de çeteyên DAIŞ’ê bi hezaran jin, jin û zarokên Êzidî qetil kirin û dîl girtin. Nêzîkî nîv mîlyon Êzidî koçber bûne. Heya sala 2020, bi dehan gorên komî hatibûn dîtin. Nêzîkî 200,000 Êzidî hîn li kampên penaberan li Iraqê dijîn. Nêzîkî 3000 jin û keç hê jî winda ne. Êzidiyên ku vegeriyane herêma Şengalê ji xizmetên jiyanî yên weke tenduristî û perwerdeyê bêpar in û gelek kes jî malên xwe winda kirine.

Komkujiya Şengalê ku di 3’ê Tebaxa 2014’an de dest pê kir, bû destpêka qirkirina DAIŞ’ê û revandina bi hezaran jin, jin û zarokên Êzidî. Di nava çend rojan de zêdetirî 3000 kes hatin kuştin û zêdetirî 6000 dîl hatin girtin. Bi hezaran Êzidî xwe spartin çiyayên Şengalê û bi rojan li wir man. Gelek zarok jî di nav wan kesên ku ji ber germê, bêhêzbûn û birçîna jiyana xwe ji dest dan, beriya ku civaka navneteweyî û hêzên herêmê alîkariya wan bikin.

Li gorî Peymana Qirkirinê ya Neteweyên Yekbûyî ya sala 1948an, qirkirin tê wateya tawanên tundiyê yên ku li dijî komekê bi mebesta tunekirina wê li ser bingeha, wek nimûne, nasnameya olî an etnîkî têne kirin. Ev mebesta tunekirina girûpeke wiha qirkirinê ji tawanên din cuda dike, wek tawanên li dijî mirovahiyê, ku behsa êrîşên berfireh an sîstematîk li dijî sivîlan dike.